Trong phiên thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước vừa qua, vấn đề bảo vệ trẻ em, đặc biệt là trên môi trường mạng được nhiều đại biểu Quốc hội đồng loạt nêu lên như một yêu cầu cấp thiết, cần có bước chuyển đột phá về chính sách và hành động.
Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cảnh báo: trẻ em Việt Nam hiện nay là “công dân số” từ rất sớm, nhiều em tiếp xúc với điện thoại, máy tính từ khi mới học lớp 1, thậm chí chưa đến tuổi đi học. Chơi game, học trực tuyến, chỉnh sửa ảnh bằng AI, trò chuyện với chatbot… đã trở nên phổ biến, trong khi kỹ năng nhận diện nội dung độc hại của các em còn rất hạn chế. "Cấm không phải là bảo vệ", bà Dung nhấn mạnh, bởi cấm đoán không thể thay thế việc trang bị kỹ năng, và càng không thể ngăn được nguy cơ nếu trẻ em phải tự xoay xở trong một thế giới mạng đầy rủi ro.
Cùng chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương đưa ra con số đáng báo động: năm 2024, có tới 381 vụ xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, tăng 13% so với cùng kỳ năm 2023. Tình trạng này không chỉ dừng lại ở bắt nạt trực tuyến, phát tán nội dung độc hại mà còn có cả “bắt cóc trực tuyến”, một hình thức lừa đảo, dụ dỗ mới cực kỳ nguy hiểm.
Đáng chú ý, đại biểu Thoa cho rằng công tác bảo vệ trẻ em hiện nay vẫn còn nặng về xử lý sau khi vụ việc xảy ra, trong khi xu thế toàn cầu đã chuyển mạnh sang phòng ngừa chủ động. Bà đề xuất cần đầu tư và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong bảo vệ trẻ em, bao gồm: thiết lập các nền tảng tố giác, tư vấn tự động; xây dựng hệ thống trợ lý ảo hỗ trợ trẻ bị xâm hại; sử dụng AI để quét, phát hiện nội dung độc hại, gỡ bỏ kịp thời các bài đăng vi phạm trên không gian mạng.
Mặt khác, các đại biểu cũng chỉ rõ hạn chế trong nguồn lực con người làm công tác trẻ em tại cơ sở. Việc “thiếu cán bộ chuyên trách”, đặc biệt ở cấp xã, thôn, bản là một nguyên nhân khiến nhiều vụ việc không được phát hiện sớm. Do đó, Quốc hội được đề nghị quan tâm bố trí đủ nhân lực chuyên trách và cộng tác viên làm công tác trẻ em, được đào tạo bài bản về quyền trẻ em và công tác xã hội.
Ngoài ra, các đại biểu kiến nghị cần sớm hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ trẻ em trên môi trường số, trong đó đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm của các nền tảng công nghệ, nhất là nền tảng xuyên biên giới trong việc kiểm soát nội dung, thuật toán, xác minh độ tuổi và bảo vệ dữ liệu cá nhân trẻ em.
"Trí tuệ nhân tạo không phải chìa khóa vạn năng, nhưng có thể giúp ích rất lớn trong việc triển khai các chương trình vì trẻ em" - đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa khẳng định. Đây cũng là thông điệp cho một hướng đi cấp bách: xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn để mọi trẻ em Việt Nam được phát triển toàn diện cả về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức trong một kỷ nguyên số đầy cơ hội và thách thức.
