Áp lực xin việc trong thời kỳ giảm nhân sự
Tốt nghiệp chương trình tài chính tiên tiến của ĐH Kinh tế Quốc dân cách đây mấy tháng, Xuân Anh nộp hồ sơ ứng tuyển vào các vị trí chuyên viên trong ngân hàng nhưng đều bị từ chối. Xuân Anh nói, ngân hàng không tuyển vị trí fresher – sinh viên mới ra trường chưa có kinh nghiệm. Thay vào đó, họ tư vấn em đăng ký vào các vị trí thực tập không lương. Trước đây, Xuân Anh có 6 tháng thực tập tại ngân hàng song đây không được xem là kinh nghiệm trong CV xin việc.
Xuân Anh tính chấp nhận đi làm thực tập sinh không lương một thời gian. Nếu muốn được trả lương trong thời gian thực tập sinh, em sẽ phải nộp đơn vào các ngân hàng, doanh nghiệp lớn. Đồng nghĩa khả năng cạnh tranh rất cao.
Cũng đi tìm việc mấy tháng nay Tùng Anh (22 tuổi), cựu sinh viên ngành Tài Chính – Ngân hàng cho biết, thực tế các ngân hàng vẫn tiếp tục tuyển dụng nhiều vị trí quan hệ khách hàng song đây chưa phải là công việc mà Tùng Anh cảm thấy phù hợp. Những vị trí khác đều đòi hỏi kinh nghiệm.
“Em vẫn có cơ hội ở những vị trí như quan hệ khách hàng, mua bán sản phẩm. Từ đó có cái nhìn tổng quan về ngân hàng, doanh nghiệp. Ngoài ra, ngân hàng đòi hỏi về khả năng phân tích dữ liệu thì mới có cơ hội vào các vị trí như em mong muốn”.
Làn sóng tinh giản tại các ngân hàng là thực tế khiến nhiều sinh viên năm cuối khối ngành kinh tế lo lắng. Báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2024 của 27 ngân hàng đang có cổ phiếu giao dịch trên thị trường chứng khoán cho thấy xu hướng này.
Cụ thể, ngân hàng BIDV cắt giảm 1.000 nhân sự so với năm 2023, là đợt cắt giảm lớn nhất trong 8 năm qua.
VIB cắt giảm 517 nhân viên. ACB giảm 365 nhân viên. Con số này ở Sacombank là 426. Tính từ năm 2019 đến nay, Sacombank đã cắt giảm hơn 1.000 người.
Các ngân hàng TPBank, Nam A Bank, ABBank và KienlongBank cũng tinh giản nhiều bộ phận song số lượng nhân sự bị cắt giảm ở mỗi ngân hàng giữ ở con số dưới 100 người.
Khó xin việc vì tái cấu trúc và...AI?
Tại một phiên giao dịch việc làm mới đây tại Hà Nội, Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội SHB kỳ vọng nhận 50 hồ sơ phỏng vấn nhưng sau 1 tiếng đồng hồ đã có hơn 200 đơn ứng tuyển. Các vị trí được tuyển dụng gồm: bán lẻ quan hệ khách hàng cá nhân và giao dịch viên.
Anh Phạm Thanh Sơn, chuyên viên phát triển thương hiệu tuyển dụng của SHB khẳng định, xu hướng tuyển dụng của ngành ngân hàng đang có sự điều chỉnh trước hoạt động tái cấu trúc hiện nay. Tuy nhiên cơ hội cho những bạn trẻ vẫn còn rất nhiều.
Hiện tại tình hình layoff (mất việc diện rộng) khá cao nhưng SHB vẫn tuyển đều các vị trí như: bán lẻ, giao dịch viên, khách hàng cá nhân... chỉ cần nhân sự tốt nghiệp khối ngành Kinh tế, Ngân hàng. Còn mảng khách hàng doanh nghiệp yêu cầu nhân sự có kinh nghiệm hoặc là tốt nghiệp loại tốt, giỏi, xuất sắc.
Cùng với tái cấu trúc, việc ứng dụng công nghệ, AI tại các ngân hàng là một trong những nguyên nhân làm thay đổi cơ cấu nhân sự trong ngành này theo chiều hướng giảm tỷ trọng giao dịch viên, cán bộ tác nghiệp trực tiếp và gia tăng tỷ trọng nhân lực công nghệ thông tin và nhân lực chất lượng cao.
Đơn cử, AI hiện có thể xử lý tới 95% các thắc mắc của khách hàng, giảm thiểu khối lượng công việc cho nhân viên và giúp họ tập trung vào những nhiệm vụ mang tính chiến lược hơn.
Tại Ngân hàng Techcombank, trí tuệ nhân tạo được đưa vào chiến lược phát triển của ngân hàng. Điều này đã làm thay đổi một số vị trí tại đây. Anh Mạnh Tuấn, chuyên viên thu hút nhân tài của ngân hàng này cho biết, hiện không còn vị trí giao dịch viên đơn thuần. Nhân sự giao dịch ở quầy sẽ làm thêm các sản phẩm khác như tín dụng, sản phẩm tiền gửi, sản phẩm sinh lời tự động trên số dư...
Tuy vậy, đến thời điểm này, AI vẫn chỉ được xem là một công cụ đồng hành chứ không phải là một công cụ để thay thế nhân sự tại các ngân hàng. Đây là khẳng định của ông Lê Hoàng Tùng, giám đốc Phát triển Nguồn và Thương hiệu Nhà tuyển dụng Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB).
AI sẽ giúp gia tăng năng suất lao động, nâng cao trải nghiệm khách hàng, mục tiêu cuối cùng là làm sao đảm bảo phần doanh thu,chỉ tiêu về kinh doanh. Đây mới là điều quan trọng nhất.
Những vị trí dễ bị AI thay thế là những công việc có tính chất thụ động, lặp đi lặp lại và thiếu sự sáng tạo. Tuy nhiên, sự thay thế này không ăn theo vị trí mà theo tư duy người lao động. “Nhân sự có tư duy thụ động và thiếu cái khả năng thích nghi thì sẽ bị thay thế, kể cả khi không có AI”, ông Tùng cho hay.
Ngoài ra, ngân hàng có tính đặc thù liên quan đến bảo mật. Vì vậy, trừ khi có thể phát triển được hệ thống AI nội bộ, nếu không các ngân hàng sẽ không thể sử dụng các hệ thống AI có trên thị trường. Những rủi ro về đảm bảo an toàn thông tin cho ngành ngân hàng là một trong những lý do theo ông Hoàng Tùng, AI chưa thể thay thế con người trong ngành này.
Cơ hội nào cho sinh viên tốt nghiệp ngân hàng?
Trước băn khoăn của sinh viên khi ngân hàng yêu cầu kinh nghiệm làm việc, anh Mạnh Tuấn cho hay, hiện Techcombank đang có chương trình quản trị viên tập sự dành cho những sinh viên tài năng và những người có kinh nghiệm dưới 2 năm. Năm 2024, có 3000 đơn ứng tuyển vào chương trình này. Sau 2 tháng, ngân hàng lọc ra được 50 vị trí với mức lương nổi bật 1000 USD.
Các bạn trải nghiệm các vị trí khác nhau trong tổ chức trong vòng 2 năm. 6 tháng được luân chuyển phòng ban khác để trải nghiệm nhiều vị trí trong tổ chức. Trong đó chia theo 4 dòng chính: công nghệ thông tin, dữ liệu số hóa, kinh doanh, quản trị.
“Tùy vào năng lực và mong muốn của từng bạn, nhân sự sẽ được tư vấn vào vị trí phù hợp”, anh Mạnh Tuấn cho hay.
Anh Phạm Thanh Sơn, ngân hàng SHB cho biết, với sinh viên mới ra trường, chưa có kinh nghiệm mức lương của ngân hàng này dao động từ 6-8 triệu đồng. Tuy nhiên, mức thưởng cuối năm và các kỳ nghỉ lễ tương đối hấp dẫn. Hiện nay, ngân hàng đang đẩy mạnh chuyển đổi số, nhiều vị trí công việc sẽ đòi hỏi kỹ năng cao hơn đối với nhân sự.
Để nâng cao khả năng cạnh tranh trong bối cảnh hiện nay, anh Thanh Sơn cho rằng, sinh viên hãy tập trung vào ngành học của mình, ít nhất sinh viên cần có lợi thế bằng tốt nghiệp. Tuy nhiên, hiện tại phần lớn các bạn đều có kết quả học tập tốt nên việc so sánh, lựa chọn ứng viên trong các ngân hàng thường tập trung ở kỹ năng mềm. “Các bạn nói chuyện tốt hơn, giao lưu tốt hơn hoặc là có ánh mắt tốt hơn thì đã ghi điểm khi phỏng vấn tuyển dụng”.
Xu hướng tuyển dụng ngành ngân hàng đang có sự thay đổi trước sự tái cấu trúc và chuyển đổi số. Điều này dự báo các ngân hàng sẽ tuyển dụng nhân sự với yêu cầu cao hơn, khắt khe hơn, đòi hỏi nhân sự ngành ngân hàng không chỉ giỏi chuyên môn mà còn phải làm chủ được công nghệ. Thậm chí, hiện tại, có những ngân hàng gần như không còn tuyển sinh viên mới ra trường chưa có kinh nghiệm đối với một số vị trí nhất định.
